Hai cơn bão Kajiki và Bualoi vừa qua một lần nữa cho thấy sức tàn phá khôn lường của thiên nhiên: đường phố thành sông, nhiều khu dân cư bị cô lập, hàng trăm hộ dân rơi vào cảnh khó khăn. Trong bối cảnh đó, nhóm giảng viên, sinh viên Khoa kỹ thuật tài nguyên nước - Trường Đại học Thủy lợi đã đưa ra sáng kiến đầy táo bạo, xây dựng "Công cụ cảnh báo đa thiên tai theo thời gian thực dựa vào cộng đồng", mang tên RiskMap Việt Nam. Dự án do PGS.TS Đặng Minh Hải - Phó trưởng Khoa kỹ thuật tài nguyên nước và TS. Bùi Xuân Khoa, Bộ môn Cấp thoát nước làm cố vấn chuyên môn.
Sinh viên Khoa Kỹ thuật tài nguyên nước tham gia cuộc thi Gen Xanh
Điểm đặc biệt của RiskMap nằm ở cách tiếp cận hoàn toàn mới: thay vì phụ thuộc vào hệ thống quan trắc, dự án tận dụng chính người dân như những “cảm biến sống”. Bất kỳ ai, từ thành thị đến nông thôn, chỉ cần dùng smartphone chụp ảnh khu vực ngập lụt/thiên tai, ghi chú vị trí và thời gian rồi gửi qua nền tảng giao diện liên kết với ứng dụng Zalo. Hệ thống sẽ phân tích dữ liệu bằng trí tuệ nhân tạo (AI) để xác minh tính chính xác của tin báo, trước khi kết nối lên ứng dụng trực tuyến. Dữ liệu sau đó sẽ được chia sẻ với VOV giao thông để phát cảnh báo nhanh và chính xác.
Ứng dụng không chỉ giúp cảnh báo tức thời, mà còn xây dựng kho dữ liệu thiên tai cộng đồng quý giá, phục vụ nghiên cứu (cân chỉnh, kiểm định mô hình thuỷ văn - thuỷ lực) và hoạch định chiến lược ứng phó biến đổi khí hậu lâu dài. Đây là một bước đi đầy nhân văn: trao quyền cho mỗi người dân tự bảo vệ mình, đồng thời cùng nhau bảo vệ cộng đồng.
Vượt qua nhiều ý tưởng khác, RiskMap Việt Nam sẽ được đội "Sơn Tinh 4.0" Khoa Kỹ thuật Tài nguyên nước trình bày tại vòng chung kết GEN XANH 2025 - Thế hệ tiên phong Phòng, chống thiên tai và biến đổi khí hậu, vào sáng 08/10 tại Hà Nội. Cuộc thi do Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) đồng tổ chức, với sự hỗ trợ của Chính phủ Nhật Bản.
RiskMap VietNam không chỉ là một ứng dụng, mà còn là minh chứng rằng: khi tri thức kết hợp với sức mạnh cộng đồng và công nghệ 4.0, chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra những giải pháp hữu ích góp phần giảm thiểu thiệt hại thiên tai.