Thoát nước bền vững: Một giải pháp để thích ứng với biến đổi khí hậu
Gần đây, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH), các trận mưa xảy ra với cường độ và tần suất ngày càng lớn hơn. Các hệ thống thoát nước (HTTN) mưa hiện có được thiết kế trên cơ sở chuỗi số liệu mưa đã xảy ra trong quá khứ chưa xét đến ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Vì vậy, dòng chảy tập trung vào hệ thống thoát nước vượt quá năng lực thiết kế và gây hiện tượng ngập lụt trong đô thị. Để giảm thiểu ảnh hưởng của BĐKH đến ngập lụt trong đô thị, một số nước trên thế giới đã sử dụng các giải pháp thoát nước bền vững LID (Low Impact Development) trên các tiểu lưu vực nhằm kéo dài thời gian tập trung dòng chảy và giảm lưu lượng đỉnh vào hệ thống thoát nước. Theo đó, nước mưa sẽ được dẫn vào các công trình để trữ, thấm xuống các lớp đất phía dưới hoặc làm chậm dòng chảy trước khi chảy vào hệ thống thoát nước. Gồm 3 loại công trình thoát nước bền vững như sau:
Bảng 1. Phân loại LID
|
Loại
|
Mô tả LID
|
Ví dụ
|
Tác động
|
|
1
|
Công nghệ LID giúp làm cắt lưu lượng đỉnh của dòng chảy nước mưa
|
Các hồ nước, bể chứa dùng cho tái sử dụng nước mưa, quảng trường và khu vui chơi xanh; hồ chứa nước mưa, v.v.
|
Nước mưa được lưu giữ lại: lượng nước này được ngắt kết nối với hệ thống thoát nước, không chảy về hệ thống mà được tái sử dụng hoặc để tự bốc hơi.
|
|
2
|
Công nghệ LID làm chậm lưu lượng đỉnh của dòng chảy hoặc làm giảm tác động của lưu lượng đỉnh
|
Mái nhà xanh / giữ nước; bể trữ nước (tầng hầm) tại nhà, quảng trường thân thiện với nước; nơi chứa nước tạm thời dưới các sân thể thao, kênh mương hở, v.v.
|
Nước mưa được giữ tạm thời, giúp hạ thấp lưu lượng đỉnh trong hệ thống thoát nước, nước được lưu trữ chỉ chảy về hệ thống thoát nước sau khi đã qua thời điểm lưu lượng nước mưa đạt đỉnh.
|
|
3
|
Công nghệ LID làm giảm tổng lưu lượng dòng chảy
|
Mặt phủ có lỗ rỗng cho nước thấm qua hoặc mặt phủ hở; bãi cỏ & khoảng đất có thể thấm nước, bãi đậu xe xanh, mái nhà thấm nước, đường phố thấm nước với các ô trồng cây/hoa, giếng thấm nước, v.v.
|
Nước mưa được ngắt kết nối với hệ thống thoát nước; điều này có tác động lên tổng lưu lượng nước mưa và làm giảm tổng lưu lượng dòng chảy, kể cả trong thời gian mưa nhỏ.
Các biện pháp này cũng làm giảm ô nhiễm trong hệ thống cống chung.
|
Công trình LID loại 1 điển hình là “Thùng chứa nước mưa” (Rain Bariel): Mục tiêu của giải pháp này là ngắt kết nối lượng nước mưa với HTTN hiện hữu bằng cách lắp đặt các hệ thống lưu trữ nước mưa cho các hộ nhà dân, hồ chứa nước.
Hình 1. Dụng cụ thu nước tại hộ gia đình
Công trình LID loại 2 điển hình là sử dụng “Mái nhà xanh” (Green Roof): Mục tiêu của giải pháp này là làm chậm lưu lượng đỉnh của dòng chảy hoặc làm giảm tác động của lưu lượng đỉnh bằng cách dùng giải pháp mái nhà xanh, quảng trường thân thiện với nước, nơi chứa nước tạm thời dưới các sân thể thao, kênh mương hở.
Hình 2 Mái nhà xanh
Công trình LID loại 3 điển hình là sử dụng “Vỉa hè thấm nước” (Permeable Pavement): Mục tiêu của giải pháp này làm giảm tổng lưu lượng dòng chảy bằng cách dùng mặt phủ có lỗ rỗng cho nước thấm qua hoặc mặt phủ hở, bãi cỏ và khoảng đất có thể thấm nước, bãi đậu xe xanh, mái nhà thấm nước, đường phố thấm nước với các ô trồng cây.
Hình 3. Bãi cỏ, mặt phủ hở
Hình 4. Đường phố thấm nước, các ô trồng cây thấm nước
Trong thời gian vừa qua, giải pháp LID bước đầu đã được nghiên cứu áp dụng cho các đô thị như Quy Nhơn, Sóc Trăng..Thông qua mô phỏng bằng mô hình thủy văn thủy lực, kết quả cho thấy các giải pháp LID đã giảm lưu lượng dòng chảy từ 10% đến 30%. Điều đó chứng tỏ rằng đây là một giải pháp có hiệu quả để giảm thiểu ngập lụt đô thị, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Bộ môn Cấp thoát nước